Gewone Es

De Fraxinus excelsior, ook wel gewone es genoemd, heeft een brede ronde kroon met donkergroen geveerd blad. De bladknoppen zijn opvallend zwart. Tijdens of net voor de bladontwikkeling krijgt de boom pluimen. Geschikt voor klei- en zandgrond, en kan ook op natte grond. De es is een boom die van nature in het wild voorkomt. Het is een lichtminnende en vochtminnende soort, die op veel verschillende plekken snel groeit en een flinke hoogte bereikt. De plant levert recht, licht en sterk hout dat veel toepassingen kent.

Over de Gewone Es (Fraxinus excelsior)
De Gewone es is een bekende loofboomsoort die in ons land inheems is. Ook de pluimes (Fraxinus ornus) vinden we in ons land, maar deze boom is ingevoerd. Deze planten zijn verwant aan de olijf, wat wel aan de bladeren te zien is. De Gewone es wordt 25 tot wel 40 meter hoog. Essen hebben smalle, geveerde, donkergroene bladeren met een lancetvorm en gezaagde randen. De es heeft een mooie, gladde stam en een zeer open, ronde en brede bladerkroon. In de herfst produceert de es zaden met vleugels. De bladeren verkleuren dan naar geel en vallen vervolgens af. In de winter zijn mooie, zilverkleurige scheuten aan de plant zichtbaar. In het voorjaar bloeien essen, nog voordat er bladeren verschijnen, met pluimen die uit zwarte knoppen tevoorschijn komen. De plant heeft vrouwelijke en mannelijke bloeiwijzen, en wordt door de wind bestoven. In ons land vinden we de es vooral in open bossen en in vochtrijke gebieden, onder andere aan oevers en in moerassen en ooibossen.

Toepassing
Omdat essen snel groeien en hoog worden, zijn het gewilde houtleveranciers. Het hout is niet alleen licht maar ook erg sterk. Het wordt daarom gebruikt voor handgereedschappen, bijvoorbeeld om stelen voor tuingereedschap, laddersporten, sportuitrustingen en speeltoestellen te maken. Het lichte hout heeft een aantrekkelijke tekening en wordt daardoor ook gebruikt voor meubels en interieurelementen. Ook de takken zijn recht en lang en daardoor goed bruikbaar. Minder bekend is het feit dat de es eetbaar is – jonge bladeren kunnen gegeten worden, en het sap kan gedronken worden. Essen vinden we in ons land, behalve in bossen en aan oevers, in parken, langs brede straten en lanen, in singels en op industriegebieden. Vanwege het indrukwekkende formaat is de boom niet geschikt voor in (kleine) tuinen. Er zijn verschillende rassen verkrijgbaar, die van elkaar verschillen in hoogte en in vorm van de kroon.

Aankoop en verzorging
Essen zijn familie van de olijf, en net als deze mediterraanse soort zijn ze dol op zonlicht. Ook natte grond is geen probleem – de es is zelfs bestand tegen langdurige overstroming. De plant houdt bovendien van voeding. Bij het planten kan er mest door de plantgrond geplant worden om de groei te bevorderen. Ook kan de plant goed tegen strooizout en zeezout. De es verdraagt snoeien prima en loopt snel weer uit. Daarom worden essen ook wel gebruikt om hakhout te produceren. Net als de wilg kan de es goed geknot worden. De boom produceert cambiumweefsel om de wonden te bedekken. Maak de wonden niet groter dan 15 centimeter als u de boom knot – grotere wonden kosten veel tijd om te genezen. Essen hebben helaas sinds een paar jaar op grote schaal te lijden van een schimmel, Chalara fraxinea. Deze schimmel wordt snel verspreid door de wind en doodt veel essen.