Ratelpopulier

De rustgevend ruisende ratelpopulier

Wilt u wel een boom in uw tuin, maar voelt u weinig voor een kolossaal gevaarte die veel schaduw veroorzaakt? De ratelpopulier is dan een slimme keuze. Deze boom groeit in een zuilvorm en neemt daardoor qua breedte niet veel ruimte in beslag.

De ratelpopulier wordt ook wel esp of trilpopulier genoemd. De Latijnse benaming is Populus tremula, waarbij populus de geslachtsnaam is en tremula het soort aanduidt.
Populus is afgeleid van het woord paipolos en betekent in het Latijn zoiets als ‘trillen’. De boom heeft bladeren met een lange bladsteel. Deze staat dwars op het blad. Door de specifieke vorm en dwarse stand van het blad, draait deze al bij het lichtste zuchtje wind. Als de blaadjes draaien, lijkt de boom te trillen. De gezamenlijk bewegende blaadjes maken hierbij een rustgevend ratelend geluid.
In sommige culturen werd dit zachte ruisende geluid geassocieerd met feeën. De ratelpopulier werd daardoor als een magische boom beschouwd.

Uiterlijk en verspreiding

De ratelpopulier kan dertig meter hoog worden, maar het merendeel haalt net aan de twintig meter. Hun groei is afhankelijk van de lichtinval. Bij weinig licht zal de boom hoger groeien. Als de boom hoge hoogte bereikt, heeft de helft van de stam meestal geen takken.
De schors van de jonge ratelpopulier heeft lichte groeven en is grijsbruin van kleur. In de loop der jaren zal de schorskleur meer naar het donkergrijs neigen. Bij de oudere bomen is de schors dieper en grillig gegroefd.
De draaiende bladeren met hun lange stelen hebben een vrij ronde vorm. De bladrand is getand. De bovenkant van het blad is donkergroen. De onderzijde van het blad heeft een grijsgroene tint.

Het liefst groeit deze boom in de duinen, aan bosranden en in bossen op open plekken. Ze groeien goed op zonnige plekken met een zwak zure, matig vochtige, ietwat kalkhoudende grond. Deze eisen zijn niet streng. De grond in uw tuin hoeft niet volledig aan deze eisen te voldoen.

Verspreiding

Ratelpopulieren komen voor in alle noordelijke en gematigde streken in Europese tot aan Oost-Siberië. Ook in Noord-Afrika en Klein-Azië zal deze populier veelvuldig gevonden worden.

Bloemen van de ratelpopulier

Op mooi gekleurde bloeiende bloemen in uw tuin, hoeft u bij deze boom niet te rekenen. De bloemen zijn zachte katjes. Van februari tot april is hun bloeiperiode.
De ratelpopulier is tweehuizig. Dit betekent dat mannelijke en vrouwelijke bloemen niet aan een zelfde boom groeien. Ze zijn dus mannelijk of vrouwelijk. De mannelijke katjes groeien tot ongeveer een lengte van tien centimeter. Ze hebben zo’n twaalf meeldraden. Nadat het stuifmeel is losgelaten, vallen de mannelijke bloemen af. De wind neemt het stuifmeel mee. De vrouwelijke katjes zijn met hun vier centimeter een stuk kleiner dan de mannetjes. Ze hebben een vruchtbeginsel met twee stempels. Wanneer de vrouwelijke katjes bestuift worden, blijven deze hangen tot in mei. Als daarna de vrucht opent, komt het zaad vrij. Ook deze (i.c. pluizige) zaadjes worden door de wind meegevoerd. Door worteluitlopers of enting, kan de ratelpopulieren ook aan ongeslachtelijk voorplanting doen.

Ziekten en plagen

Populieren kunnen bladvlekkenziekte en populierenroest krijgen, maar de ratelpopulier lijkt hier minder gevoelig voor te zijn. Ze zijn wel gevoelig voor plagen, zoals de wilgenhoutrups. Kenmerkend voor aantasting door de wilgenhoutrups zijn de openingen of (snoei)wonden in de stam en het plantensap dat daaruit naar buiten komt. Dit gistende sap kan een sterke houtazijn geur hebben.
Aantasting door de wilgenhoutrups heeft stagnatie van de groei tot gevolg. Ook ontstaat er het gevaar voor stambreuk.